نخود فرنگی (Pisum sativum) از خانواده Fabaceae که به‌عنوان نخود سبز یا نخود باغی شناخته می‌شود. نخود فرنگی یک گیاه علفی یک‌ساله است، با ساقه توخالی بالارونده به طول ۲ تا ۳ متر. برگ‌ها متناوب و مرکب به شکل پینه‌ای هستند و از ۲ تا ۳ جفت شاخه‌های بزرگ برگ مانند به طول ۱٫۵ تا ۸ سانتی‌متر تشکیل شده‌اند. گل‌ها دارای پنج کاسبرگ سبز و پنج گلبرگ سفید تا بنفش مایل به قرمز در اندازه‌های مختلف هستند. میوه به‌صورت یک غلاف به طول ۲٫۵ تا ۱۰ سانتی‌متر رشد می‌کند که اغلب دارای یک غشای داخلی خشن است. غلاف یک ظرف بذر است که از دو دریچه مهروموم شده تشکیل شده و در امتداد درزی که این دو دریچه را به هم وصل می‌کند تقسیم می‌شود. دانه‌ها گرد، صاف و سبزرنگ هستند.

منشأ گونه‌های نخود در جنوب غربی آسیا ازجمله افغانستان، هند، پاکستان است و سپس به مناطق نیمه گرمسیری و گرمسیری گسترش می‌یابد. اسامی بومی نخود فرنگی شامل نخود چینی، نخود غلاف خوراکی، نخود مزرعه، نخود باغی، نخود سبز، نخود عسل، نخود شکر و نخود شیرین (انگلیسی)، ertjie (آفریقاییان)، کاتار (بنگالی)، ervilha (برزیل)، جیا وان دو (چینی)، doperwten (هلندی)، petiti pois (فرانسوی)، erbse (آلمانی)، kacang ercis (اندونزیایی)، اندو (ژاپنی)، سانداک (خمر)، kacang manis (مالزی)، ervilha (پرتغالی)، گوراچ (روسی)، aroeja (اسپانیایی)، اسپریتارت (سوئیسی)، thua lan tao (تایلندی)، bezelye (ترکی)، روپوکس (اوکراینی) و داو هوآ لان (ویتنامی) است.

کاربردهای سنتی

نخود فرنگی را می‌توان به‌صورت خام و همچنین پخته یا منجمد مصرف کرد. کاربردهای فعلی ترکیبات زیست فعال مختلف یا خواص فیتوشیمیایی نخود فرنگی از چندین بررسی متون، ضدباکتری، ضد هلیکوباکتر پیلوری، ضد سرطان، ضد دیابت، ضد قارچ، فعالیت‌های ضدالتهابی، ضدچربی خون و آنتی‌اکسیدانی. علاوه بر این می‌تواند به‌عنوان فعالیت حشره‌کش عمل کند.

خواص

حبوبات ازجمله غذاهای گیاهی خوب و ارزان به شمار می‌رود. نقش مهمی در تغذیه انسان و همچنین در پیشگیری از بسیاری از بیماری‌ها به‌ویژه سرطان دارد. چندین محقق گزارش کردند که نخود فرنگی سرشار از بسیاری از اجزای مغذی و غیرمغذی است که می‌تواند از سرطان پیشگیری و مهار کند. نخود فرنگی به دلیل محتوای فیبر، پروتئین، نشاسته، عناصر کمیاب و بسیاری از مواد شیمیایی گیاهی از دیرباز در رژیم غذایی مهم بوده است. تحقیقات نشان می دهد که نخود فرنگی دارای فعالیت‌های ضد باکتری، ضد دیابت، ضد قارچ، ضدالتهاب، ضد کلسترول خون و آنتی‌اکسیدان است و همچنین دارای خواص ضد سرطانی است. اجزای فعال بیولوژیکی غیرمغذی آن شامل آلکالوئیدها، فلاونوئیدها، گلیکوزیدها، ایزوفلاون ها، فنل ها، فیتواسترول ها، اسید فیتیک، مهارکننده‌های پروتئاز، ساپونین ها و تانن ها می‌باشد. این گیاه سرشار از آپیژنین، هیدروکسی بنزوئیک، هیدروکسی سینامیک، لوتئولین و کوئرستین است که گزارش شده است که همه آن‌ها به خواص درمانی آن ازجمله خاصیت ضد سرطان‌زایی کمک می‌کنند.

حبوبات یکی از داروهای سنتی است که در سطح جهانی مورداستفاده قرار می‌گیرد زیرا دارای مقدار مواد مغذی است و کارایی درمان‌های درمانی را دارد. حبوبات شامل لوبیا، غلات و نخود و همچنین یونجه، خرنوب، شبدر، کوپایفرا، شنبلیله، نیل، عدس، شیرین بیان، لوپین، کهور، ناتو، سویا، بادام زمینی، چوب رز و تمر هندی از خانواده Fabaceae هستند. ارزش غذایی حبوبات کم‌چرب، پروتئین بالا، فیبر غذایی و انواع ریزمغذی‌ها و مواد فیتوشیمیایی است که خواص دارویی به‌ویژه خاصیت ضد سرطانی را از خود نشان می‌دهد. نخود یکی از عمده‌ترین حبوبات غذایی است که می‌تواند در مناطق مختلف رشد کند و در تولید حبوبات غذایی جهان بعد از سویا، بادام زمینی و لوبیا خشک رتبه چهارم را دارد. دانه و جوانه نخود به دلیل نگرانی مردم در مورد مشکل سلامتی خود با تغییر عادات غذایی به‌طور فزاینده‌ای مصرف می‌شود. شواهد علمی نشان می‌دهد خواص نخود سبز یا نخود فرنگی (Pisum sativum) یکی از گیاهان ضد سرطانی می‌باشد. چندین مطالعه نشان داد که رژیم غذایی سرشار از غلات کامل ازجمله حبوبات ممکن است خطر ابتلا به سرطان مانند سرطان سینه، سرطان کولورکتال و سرطان آندومتر را کاهش دهد.

برای خرید بذر نخود فرنگی و سایر انواع بذر حبوبات به فروشگاه بذر ظرافت (https://zerafat.com) مراجعه فرمایید.

عدس گیاهی خوراکی از خانواده حبوبات است که از قدیم الایام در منطقه مدیترانه می رویده است. عدس به خاطر شکل لنز خود به خوبی شناخته شده است. اگرچه عدس یک غذای اصلی رایج در کشورهایی مانند ترکیه، سوریه، اردن، مراکش و تونس است، ولی امروزه بیشترین تولید عدس در کانادا است. گزارش شده است که دانه هایی در مقبره های مصری از سلسله دوازدهم (۲۴۰۰ قبل از میلاد) یافت شده است. عدس مانند لوبیا خشک بیشتر کشت می شود. بنابراین، برای خشک کردن غلاف ها باید یک دوره ۲ تا ۳ هفته ای هوای خشک آفتابی در زمان برداشت وجود داشته باشد. از غلاف های نابالغ جوان ممکن است به عنوان سبزی استفاده شود. دانه های خشک بالغ یک ماده مورد علاقه در سوپ ها و خورش ها هستند.

گیاه عدس یکساله به ارتفاع ۱۲ تا ۱۸ اینچ، کم ارتفاع، بوته ای، ضعیف قائم تا نیمه انگور است که ظاهر کلی ماشک دارد. دارای بسیاری از شاخه های نرم و کرک دار با برگ های مرکب پینه ای و برگچه های بیضی شکل متعدد است. گلها سفید، یاسی یا آبی کم رنگ هستند. غلاف های پهن و صاف تنها یک دوم اینچ طول دارند. هر غلاف دارای دو دانه است که نازک، عدسی شکل، معمولاً کوچکتر از دانه نخودی و دارای رنگ های مختلف از جمله قهوه ای و زرد هستند. یک بوش بذر عدس حدود ۶۰ پوند وزن دارد و یک پوند حاوی ۶۰۰۰ تا ۱۲۰۰۰ دانه است. عدس بیشتر با شرایط خشکسالی سازگار است.

انواع مختلف عدس

عدس ها اغلب بر اساس رنگشان دسته بندی می شوند که می تواند از زرد و قرمز تا سبز، قهوه ای یا سیاه متغیر باشد. در اینجا برخی از رایج ترین انواع عدس آورده شده است:

قهوه ای: اینها پر مصرف ترین نوع هستند. آنها طعمی خاکی دارند، در هنگام پخت به خوبی شکل خود را حفظ می کنند و در خورش ها و سوپ ها عالی هستند.

پوی (Puy): اینها از منطقه فرانسوی Le Puy می آیند. آنها از نظر رنگ مشابه هستند اما تقریباً یک سوم اندازه عدس سبز هستند و طعم فلفلی دارند.

سبز: اینها می توانند اندازه متفاوتی داشته باشند و معمولاً در دستور العمل هایی که عدس پوی دارند، جایگزین ارزان تری هستند.

زرد و قرمز: این عدس ها شکافته شده و سریع پخته می شوند. آنها برای تهیه دال عالی هستند و طعمی شیرین و آجیلی دارند.

بلوگا (Beluga): اینها عدس های سیاه ریز هستند که تقریباً شبیه خاویار هستند. آنها یک پایه عالی برای سالادهای گرم هستند.

خواص

آنچه که در مورد عدس اغلب نادیده گرفته می شوداین است که راهی ارزان برای دریافت طیف گسترده ای از مواد مغذی است. عدس منبع خوبی از پروتئین، ویتامین B، فیبر گیاهی، فولات، آهن، فسفر، آهن، منیزیم، پتاسیم و روی است. عدس از بیش از ۲۵ درصد پروتئین تشکیل شده است که آن را به یک جایگزین عالی برای گوشت تبدیل می کند. آنها همچنین منبع عالی آهن هستند، یک ماده معدنی که گاهی اوقات در رژیم های گیاهخواری کمبود دارد. پروتئین اصلی آن گلوبولین است. فولات به کاهش سطح هموسیستئین کمک می کند، اسید آمینه ای که محصول واسطه ای در فرآیند متابولیک مهمی به نام چرخه متیلاسیون است. چرخه متیلاسیون نقش مهمی در بسیاری از فرآیندهای بدن مانند سم زدایی و عملکرد مغز ایفا می کند. منیزیم جریان خون، اکسیژن و مواد مغذی را در سراسر بدن بهبود می بخشد.

اگرچه انواع مختلف عدس ممکن است کمی از نظر محتوای مغذی متفاوت باشد، ۱ فنجان (۱۹۸ گرم) عدس پخته شده به طور کلی موارد زیر را ارائه می دهد. عدس سرشار از فیبر است که از حرکات منظم روده و رشد باکتری های سالم روده حمایت می کند. خوردن عدس می تواند وزن مدفوع شما را افزایش دهد و عملکرد کلی روده شما را بهبود بخشد. علاوه بر این، عدس حاوی طیف گسترده ای از ترکیبات گیاهی مفید به نام فیتوکمیکال است که بسیاری از آنها در برابر بیماری های مزمن مانند بیماری قلبی و دیابت نوع ۲ محافظت می کنند.

پلی فنول های (Polyphenols) موجود در عدس ممکن است فواید سلامتی قدرتمندی داشته باشند. عدس سرشار از پلی فنول ها (دسته ای از فیتوکمیکال های تقویت کننده سلامت) است. برخی از پلی فنل های موجود در عدس، مانند پروسیانیدین و فلاوانول ها، دارای اثرات آنتی اکسیدانی قوی، ضد التهابی و محافظت کننده عصبی هستند. هنگامی که در آزمایشگاه آزمایش شد، پلی فنول های موجود در عدس قادر به توقف رشد سلول های سرطانی، به ویژه در سلول های سرطانی پوست بودند. یک مطالعه روی حیوانات نشان داد که مصرف عدس به کاهش سطح قند خون کمک می کند و مزایای آن فقط به دلیل محتوای کربوهیدرات، پروتئین یا چربی نیست. همچنین شایان ذکر است که به نظر نمی رسد پلی فنول های موجود در عدس پس از پختن خواص سلامتی خود را از دست بدهند.

مقدار بالای فیبر موجود در عدس باعث حفظ سطح کلسترول و قند خون در بدن می شود. عدس همچنین با تامین مقادیر قابل توجهی فولات و منیزیم به سلامت قلب کمک می کند. فیبر موجود در عدس از نوع محلول و نامحلول است. فیبر محلول یک ماده ژل مانند در دستگاه گوارش تشکیل می دهد تا صفرا را به دام بیاندازد. تحقیقات نشان داده است که فیبر نامحلول به افزایش تشکیل مدفوع و جلوگیری از اختلالات گوارشی مانند یبوست و سندرم روده تحریک پذیر کمک می کند. عدس همچنین برای افزایش انرژی با تامین مجدد آهن در بدن شناخته شده است. ضماد تهیه شده از دانه عدس برای درمان بیماری های پوستی شناخته شده است.

برای خرید بذر عدس و سایر انواع بذر حبوبات به فروشگاه بذر ظرافت (https://zerafat.com) مراجعه فرمایید.